Wednesday 27 September 2023

SUKKOT

 PA HASHEM LHAVINGNUOI A UM!

Sukkot kut iman na uva apoimo tah khat chu Bitakhon BaHashem-Pathen a kison hi suh hat ding ahi.Mi khat chun Pathen a kison na aneilou leh Lhambuh nuoi mei mei a cheng tobang ahi.Ahinlah Mi khat chun Pathen’a kison na nei tah a A’inn adalhah a Sukkah-Lhambuh nuoi a achengle Pathen Lhaving nuoi a cheng/um tobang ahi.

Gematria lampang a ivet jongle achunga isei uhi suh chah thei ahi.Khag Sukkah (חג סוכה=102) chu Gematria a ibol le jong Emunah (אמונה=102) apot e.Chumabang a chu Sukkah (סוכה=91) hi Havayah (הויה=26) toh Adnut (אדני=65) igop leh Gematria kibang chet ahi.

Halakha lang’a jong ivet leh Sukkah iman lo na jeh'u khat chu Pathen in Ananei Kavod mangcha’a Ina ven jing jeh u jong ahi.Arbaah Turim in jong hitin asei e.Sukkah chu Nissan lha a akimang lou na jeh chu,Nissan lha chu Nipi (sat) lai tah ahin,Sukkah chu kisa tahen lang hileh,Min aliim adei jeh’a asah ahi bou e tia agel diu chuteng chule Sukkah mitzvah ibol lo nau ajeh chu mang ding ahi tai ati.Chijeh a chu Tishrei lha’a bol ding’a Pa Hashem in ei thupeh u ahi.Hetding chu Nam dang tehon aliim (shadow) idei jeh uva agel chu thupi ahipoi.Chijeh a chu Tishrei lha a kichon ahipoi.Eiho leh Ichate ho uvin igelkhel lou nadiu joh a Kichon ahi.Hiti chun kigel khel kha tahen lang hileh Emunah joh hitalou a Nuopsahna del ding joh igel thupi joh khah thei diu ahi.

Sefer HaMitzvot Ase 168 na achun Ni Sagi sung Lhambuh sung a cheng ding thupeh chu akimu e.Akisei mabang a,"Lhambuh sung jenga ni sagi sung nachen cheh diu." (Vayikra 23:42).Akibol lo najeh chu Pasuk in hitin ahin sun jom e.Ajehchu Keiman Egypt gama kona Israel chate kahin puidoh chun Lhambuh sung jenga kachensah jin ahi ti akhang akhanga ahinhet thei na dingu ahi.(Vayikra 23:43).Sukkah a chen ding iti tengleh Sukkah sunga Ni Sagi sung,Sun hihen Jaan hileh,Neh thei thei aneh ding,Don thei thei adon ding chuleh geh ding.A’inn a phat dang'a achen banga chu cheng ding.Sukkah chu Sukkot phatlai tengleh hin Apoimo jo leh Permanent’a akoi a,A'inn chu Temporary (phat chomkhat) joh ahisah ding.Sukkah sunga kidah um thil ho bol lou ding.Thilkeo ahoi hoi ho chu sukkah sunga ki koi lut ding.Sukkah Polang’a Chomkhat gah imut lhah mei mei jong bol lou ding,Ahin vang Thil gah neh jap mei mei phal ahi.Hijongleh koi hileh Tui jeng cha jong sukkah polang’a don lou chu Seichoi a um ahi e.(Shulkhan Arukh Orakh Khayim siman 625:2).

Reshit Khokhmah lekhabu jih pa Rabbi Eliyahu d’vidas in Shaar Hakedusha chapter 14 na mun achun Ka Rav pa in Sukkah sunga Divrei Torah tilou thu dang sei lou ding tin chondan anei e ati.Mitzvah Sukkah hi aletdan leh athengthou dan he cheh leu hen Thu dang isei ngam lou diu ahi.Aphotchet na ding khat chu Sukkah thing ahi.Sukkah a thing kimang ho jousen Kedusha-Thengthou na anei jeh uva,Ni sagi sungse achu man phal lou ahi.Sukkah chu Zohar Lekhabu’a Tahsanna Lim-Tzila Dimheimenuta-Tzel Ha'emunah akiti.Koi hileh Sukkah nuoi a cheng chu Ama leh Achate adinga Chamlhatna akiluo ding Chunglang Brakha a kivangboh ding ahi ati.

Bnei Yissakhar lekhabu achun Sukkah hi Tzaddikim teho khuppah tin akiminvo e ati.Ajehchu Koi hileh Sukkah Mitzvah hoi tah a subulhit chun Kho nung tengleh Livyathan a kisa sukkah chu amu ding chuleh Pathen in Tzaddikim teho golnop abolpeh na a chu jao ding ahi ati.Livyathan sukkah aletna chu imacha dang hilou Livyathan in leiset hi ana suhset guot ahi.Ana suse kha tahen lang hileh min Pathen banga agel khah diu ahi.Hashem in Livyathan atha akon achu Ama thunei na asuh chah a,Hashem Ama mong mong tilou koima dang thunei aumpoi tichu ihin suhdet peh u ahi.chijal’a chu itahsan na u ikisuh hat be thei kit u ahi.I’khakhamim teho uvin Sukkah a icheng diu thupeh ikipeh lo nau ajeh dangkhat chu Leiset a Phat chomkhat bou ihing diu hetsah na leh geldoh sah na ding ahi ati uve.Khafetz khayim in Phat chomkhat bou um ding ihi tah ule Ipi ding a Nei le gou tam tah iki lah be be uham?Mi khat chu Maljin ahi teng,A’inn a anei leh agou jouse akichoi’a midang inn a ga jin am??Chumabang a chu Nei leh Gou thupi pen chu Mitzvot ho leh Torah ijil hou hi ahi e.Ajehchu Chunglang chu Rukhaniyut-Lhagao thil ahi tah jeh achu leiset thil man chah na aum poi.

Sukkah hi Zman Simkhatenu akiti lo na jeh jong chu Chi kut a hi Emunah-Tahsanna pa chu isuh hat teng uleh Thil ho jouse hi Pathen in Ichan ding lom leh eiho adinga apha leh ahoipen chu ihin peh uhi ti igeldoh uva kipana dihtah chu inei thei pan ding'u ahi.

Gemara Masekhet Taanit 9a mun a chun Israel telah a Parnasim 3 ana um uve akiti.Koi koi ham?Moshe,Aharon leh Miryam ahi.Moshe jal’a chun Manna chu ana um e,Miryam jal a chun Tui kul chu ana um in chuleh Aharon jal’a Ananei Kavod chu um ahi.Sukkah chu Ananei kavod geldoh na a Kimang ahi tin khazal hon asei uve.Ananei Kavod chu Aharon jal’a um ahi leh Sukkah chu Aharon geldoh na ahi.Aharon geldoh ding tichu a’Middot pa chu geldoh ding tina ahi e.Sefer Habrit achun Mihem pa lim le gong chu A’middot chu ahi akiti.Achuti louleh Gancha toh ipi ham iki kheh na diu?Mekubalim hon jong hiti ma chun asei uve.Aharon middot chu Ohev Shalom,Rodef Shalom-Chamna ngailutna chu ahi.Kilungtuona chu tahsanna isuh hat teng uleh hung um thei ding ahi.Alang khat achu Tishrei lha a hi Brakha hung kipe ahi in chijeh a chu Ananei Kavod leh Aharon geldoh na kut chu kimang ahi.Rabbi Shimon Ben khalafta in asei mabang’a,"Israelte adinga Pathen in Leiset a Brakha kisan thei na ding a bel hoi pen chu Shalom-Chamna tilou adang amu poi."akisei mabang’a Tehillim 29:11 Hashem in amite chu Shalom-Chamna a phatthei abuoh ding ahi.SHABBATH SHALOM VEKHAG SAMEAKH!!



Friday 22 September 2023

PARASHAT HAAZINU

PATHEN MIN KAKOU’A KAPHONGJAL TENG,I’PATHENU ALEN’E TIN SAM UTE.[Devarim 32:3]

Baal Shem Tov Hakadosh in Tekahna khat ahin pe e.Mipa khat hin achapa akichat sah nuom jeh in,achapa mai akon in akisel e/avon akhel e.Achapa chun Apa ahol mo phat in akicha lheh e.Hijongleh Apa aum na ahin het phat in apet pet in apa lang ngan akap in"Hepa!Khotuona nei hin nei in!"ati e.Apa in achapa thusei ajah jah chun Achapa Khotuona in adim tai.

Chumabang achu Pa Hashem in ichung uva hahsatna hihen gentheina hileh ahin um sah teng Chi Hahsatna hohi kipatepna mei mei chuleh Pathen in amai asel mei mei ahi ti het ngai ahi.Yehudi khat chun chi hi ahet them a Hahsatna atuo teng Koima dang kom nga lou a Pa Hashem kom angat a,atao tengle ipi ti am?

Pathen Midat Hadin chu Midat HaRakhamim a kile hei ji ahi.Chitengle chun Hahsatna ho akon Pa Hashem in alhatdoh jui tai ahilouleh aveng jui tai.Hoilai akon mu doh thei ham?I’Parasha uva "Ki Shem Hashem Ekra Havu Godel Elokeinu-Pathen min ka kou/phongjal teng,I’Pathenu alen’e,tin sam uvin."(Devarim 32:3).Tichu Pathen ka kou a Amin kaphongjal teng,I’Pathenu "alen'e" tia kisei hi Khotuona thucheng ahi.Khakhamim tehon "Gedula-Alen" kiti hi Middat Harakhamim kiseina ahi ati uve.

Rashi in chi lai akon kijil doh chu Brakha kisei jou teng Amen donbut ding chuleh mikdash mun a Brakha kisei jou teng Barukh Shem Kevod Malkhuto leolam vaed tin adonbut jui uve ati.(Taanit 16b)Shulkhan Arukh in Israel Khat in Brakha asei ajah leh Abul akon achai chân ja hih jongleh chuleh Brakha khat in asei achu khiyuv nei hih jongle Amen adonbut ngai e ati.(Orakh Khayim 215:2)

Khakhamim teho uvin Chi Pasuk akon Torah sim masang’a Brakha sei ding kijil doh ahi ati uve.(Brakhot 21a).Ramban in jong ama Sefer HaMitzvot Ase 15 na achu akoi ahi.Shulkhan Arukh Orakh Khayim 47:1 na mụn achun Rabbi Yosef Karo in jong Birkat HaTorah hi ha kichehthem angai’e ati.Mishnah Berurah in Birkat HaTorah asei masang se in Torah ajil lou ding chingthei hen ati.chuleh Mi thum apat achunglang in Seudah anei khom uleh Birkat Hamazon asei teng ule Zimmun abol diu jong lai akon kijil doh ahi e ati uve.

Rashbam in Pathen Thu na ngai jeh’a nachunga aloupina leh Aphatna chuleh Athu na ngai lou jeh’a Nachunga Gotna ahin umsah ho hi kasei teng I’Pathenu alen’e tin Sam uvin,tichu Pathen lampi chu adih jing ahin Imu/Ichan ding lom u ihin peh u ahi ti kipom uvin ati.

Sforno in Pathen min ka kou teng kiti hi Moshe in Taona thucheng thu dol’a asei ahi ati.Khang ahung lhung ding ho koma asei nuom chu,Moshe Rabbeinu in Laa sung’a Avah mang ho ading’a kahung tao tengle,Angai ho jouse nalung’u na lhahdai sah lou diu ti asei nuom ahi ati.

Ohr haKhayim in hitin asei e.Pathen min ka kou teng kiti chu Torah ijil teng/pet kisei na ahi.Zohar in asei mabang a Torah Pumpi hi Pathen min ahi.Koi hileh Torah sim leh Jil chun Pathen min àkou tobang ahi.Torah chu Go tui leh Dai tui bang’a akite kah vang’a Na Torah jil chu chi Takhlit-Purpose ading chu hi hih hen hinla Pathen min loupi na ding joh hihen.Chi chu Torah Lishmah kiti ahi.

Pathen min ka kou teng!Pathen chu kou thei a aum pet a kou ding!Pathen chu Kou thei a aum lou teng jongle Kou ding.Leng David in Tehillim a asei chu gel doh jing Ute.Karov Hashem le kol Kore'av beemet-Atah mong'a Pathen Koupa chu Pathen in akinaipi e.Alang khat a Kou thei a aum pet chu Elul lha apat Aseret Yemei Teshuvah sungse ahin Kou thei a aum lou pet tichu ikinai lou pet uchu Phat dang ho ahi.Hijongleh Phat dang ho a jong Dih tah leh Atah’a Pathen kou ho chu Pathen in akinaipi thou thou e.

Pathen min ka kou teng-I’Pathenu alen'e tin Sam uvin.Ipi jeh’a Ekra- chu singular ham?Koi jouse ihet diu chu Pathen min khat le khat in ichang cheh uva ikou thei teng uleh Pathen min chu isuh let u ahi e.Chonsetna lah a alen lời khat chu Khillul Hashem-Pathen min suhboh ahi.Rabbeinu Yonah in Shaarei Teshuva a chun khilul Hashem chungchang a hitin khazal ho thusei chu ahin sei e.Khilul Hashem bol khat chu Achonsetna akisuh mang na ding a 'Teshuva-Kisihna',Yom Kippur leh 'Hahsatna-Yisurim' chungchon a Thina ngai ahi e ati.Chi ho hi ahilou leh Khillul Hashem semphat na ding a chu Kiddush Hashem hả bol a abol ngai ahi e.Atam Jo chun Pathen min athuchang tah’a isuh boh lou diu ahi e.Hijongle Het lou a ham ahilouleh henasa sa a I’Umchan uva kon isuh boh u hi atam a tam ding ahi.Akilom lou jouse chu Khillul Hashem ahideh poi.Hijongleh Khillul Hashem hung pot doh thei ahi.Adeh deh’a Torah jil ho.Kivon dan akitup lou,cha dan,Pao dan,thusei dan akitup lou leh Ijat isuhboh khah thei u ham?Min Pathen thu jil ho,Pathen Kin bol ho jong huti khula.etc etc.ahin ti teng uleh hoi lou ahi.Khillul Hashem aum tah lou jongle Neo khat beh chu Pathen min kisuh bọh na um ding ahi.Shulkhan Arukh achun von chungchang ho jong akisei na e.Chijeh a Halakha tam tah hi hung um be ahi.Chuna Chung chon’a Israel te chunga-tichu Yehudi chung ahung hi kit e.Yehudi khat achon dan chu ahung kilop lou teng Nam dang te hon Hashem nam mipite hutia chon u na?tin Khillul Hashem aha um thei kit e.Chijeh’a Kiddush Hashem hin Mitzvah tam tah ahin huop tha jui ahi.Về Ahavta kiti jong hi Kiddush Hashem kiseina ahi.Pathen ading’a thi khel khel ding tina ahipoi.Pathen ka lungse e iti leh aminset na ding bol lou ding.Nu le Pa tehon aka pi pen uchu min set ahi.Mi jouse chun kidei chit ahinai.Leng Shlomo in asei mabang’a Tov Shem mishemen Tov-Min phat chu Thao hoi tah sang in aman lu joi.I'Khakhamim teho uvin jong Keter(lal lukhuh)lah’a asang pen chu Keter Shem Tov-Min Phat Lal lukhuh ahi ati uve.Ajehchu Keter Shem Tov akon Torah chu Pom thei or mi sang thei a um ahi.Torah jil khat chu Amin set leh koiman athusei angai nuom po uve.Chumabang achu Hoilai mun hileh amin phá chu min angai lut uva Aja u ahi.Pathen min set na ding bol lou ding iti teng,numei hochu Nam dang numei ho sang’a kivon tup joh gut ding,chon hoi guot joh ding.Chu malah lah'a Eihon nam dang te numei ho style ilah/I copy guot u.Pasal ahi leh Gangster ho bang a chon lou ding.Khilul Hashem ahi e.

Aipi pi chu hita leh Shabbat Teshuva jong ahin Ahithei chan’a I’Umchan chu isem phat be guot u ngai ahi.Teshuvah ibol mong unam ti jong iki khuol chil uva Ina nei nai lou khah ujong leh Teshuva Nei a pha ahi.Thil dang dang hi poimo ahi poi.Teshuva ahi apoimo pen.Khakhamim tehon Teshuva nei lou chu A’Zekhut jouse jong mi dang in akilah thei ahi ati uve.Pathen in Hinna lekhabu achun Ihin nam det ta uhen.SHABBAT TESHUVA SHALOM,SHANA TOVA KETIVA VEKHATIMA TOVA!!








Friday 8 September 2023

PARASHAT NITZAVIM VAYELEKH

HINNA LEKHABU A KIJIH LUT DING TUP U HITE!

Tuchung I'Parasha uva hin hitin akijih e.Ven,Tunin namasang uva Hinna leh Thilpha,Thi na leh Thilse kakoi e.[Devarim 30:15]

Rashi in chilai mun a hin hitin ajih e.Khat chu khat a ki ngam ahi in Thilpha nabol leh Hinna namu ding.Hinlah Thilse nabol leh Thi na namu ding ati.

Ramban in hitin asei e.Chilai akon thupeh inei uchu Pathen in lampi ni(2)-'Lampi Apha leh Ase' ihin pie uve ti vet ding,khuol ding,Het ding chuleh Tahsan ding..Inuop nuop na uva iche thei nading uleh Idei dei ibol thei nading uva Dei lhen theina chu ikipe ha uve.Bekhira khofsi(free choice) kitipa chu inei suoh kei uve.Thilpha leh Thilse lhen ding chu Ikhut uleh eiho tha a kingam ahi e.Koima eihin tuh tang diu leh eihin veng ding u aum poi.Chunglang a kon hihen Nuoilang akon hijongleh.chilai akon kijildoh chu Isei uhi nisim seh leh imit uva athah bang a igel jing diu ahi.

Rambam in Hilkhot Teshuva 3:3 na achun hitin a jih e.Parashat Ki Tavo ajong chu khatvei ana kisun sa ahi tai.Nisim seh a amu tengleh athah bang a agel jing ding.tichu Alunggel'a tu nikho ngei ngei a hi Pa Hashem in akihoupi dan a agel jing ngai ahi.Moshe Rabbeinu tobanga Ibon uva I'Tzaddik soh kei thei u ahi.chumabang achu Yeravam tobang a ichonset soh kei thei kit u ahi.Miching ahilouleh Mi Ngol,Mi khuoto ahi lou leh miphalou.etc.Koi ma in mihiem pa chu Chi lampi teni lah’a khat pen pen a hi force/hunam a akai lou,Chuche hilou in Mihiem pa chu ama macham a adei na pen pen a chu Kihei ahi.Yeremiah in chi thu hi asei na a chun hitin asei e.Chunglang Pa kamsuoh akon Thilse leh thilpha apot poi.[Eichah 3:38]Pathen in mihiem pa chu apen apat Tzaddik sa dingleh Rasha sa dinga thu akai lou ahi.Chutia isei uleh Imu thei khat uchu Achonse khat chu Ama leh Ama Amacham a kisuse ahi.Chuleh amacham a kisumang ahi.chijeh achu Achonset na chunga kaa na leh leh lung himo na akipeh in aphai.

Chi thu hi Thil poimo tah ahi in chuleh Torah leh Mitzvot ho a dinga Khuom jong ahi e.Rabbi Eliezer in hitin asei e.kana kuol in Hashem in hitin asei kaja e.Ipi asei?Ven Tunin na masang uva Hinna leh Thilpha chuleh Thi na leh Thilse ka koi peh e.Pathen in hitin asei e.Chi Thil ni hi Israel te kape e.Khatchu Thilpha ahin,Adang khat chu Thilse ahi.Thilpha pa chu Hinna’a ahin,Thilse chu Thi na’a ahi.Thilpha achun Lampi ni ma aum e.Khat chu Tzedeka(charity) ahin,Adang khat chu Khesed(Phatna) ahi.Radal in tzedeka pa hi Pathen leh Mihiem kikah a Mitzvot um jouse ahuop tha ahin.Phatna(khesed) hin Mihiem leh Mihiem kikah a Mitzvot um jouse ahuop tha ahi ati.

Eliyahu chu chi teni kikah’a alai tah a aum e.Mi alut ding’a ahung teng leh Hitin aphong ji e.”Kelkot ho hongdoh uvin,Tahsanna nei jing nam midih ho ahung lut thei na ding uvin.”[Isaiah 26:2]Shmuel themgao chu Thilpha lampi teni a hin ading in hoiche lampi hi kaki ha peh’a apha dem tin asei e.Phatna(khesed) lampi a kache leh,Tzedeka chu ahoijoh na aum in,Tzedeka lampi a kache leh Phatna ahoijoh na aum kit e.Chijeh’a chu Ani’a Tuh chah ding leh Ani a Lhahsam na umsah lou ding a kaki lah e tin Van leh Leiset sakhii in ka pang e ati.Akisei mabang a.Chapangpa Shmuel vang chu tahsa leh Pakai dei,mihiem deiyin ahung khangtou toutan ahi.[Shmuel 1 2:26]

Pathen in hitin asei e.Shmuel,Chi Thilpha lampi teni kikah a nadin na,Na hinkho in kaki tem e,Thilpeh Thum(3) Phatah kahin pe e.Ipi ihin hil nuom uham?Koi hileh Tzedeka leh Gemilut Khasadim(Mi chunga phatna abol)dei leh bol achu Thilpeh thum pha tah akiluo ding ahi.Ipi pi ham chi Thilpeh thum phatah ho chu leh?Hinna,Tzedeka toh Jaa na(Kavod).Koi koi hileh adih lam del’a mi Khuotona neipan hinna akimua mi jabol chang ding ahi.[Mishlei 21:21]

Thilse lampi vang chun Kot 4(li) anei e,Chi kot li jouse achun  Kot ching di Vantil Mi 7 atou cheh uve.

Rabbi Eliezer in asei hi ajah mong hinam?khenkhat in ajah chet ahi poi.Asei nuom chu Torah a Pathen in eipho na leu eihil na thu jouse uh ngai na dinga Ana kuol hoitah a ado kisei na ahi.Ipi asei am?Ven,Tu nikhon ‘namasang’a tichu Apao chu ivet leh Singular a kisei ahi-Israel jouse chunga thupeh um cheh chu Pathan thu ivet uva,ingai uva chuleh Ihet uva Pathen aang’a ikile diu ahi.Rabbi Eliezer in Pathen thusei ajah chet a sei thei ahipoi.Yerushalmi a Yavneh mun’a Bat Kol aging in Nangho lah’a Ruakh Hakodesh muthei ding’a lom mi ni(2)aum e,chi teni lah a khat chu Shmuel hakatan ahin,Rabbi Eliezer Ben Horkenus chu ani na hiding in avet dan uvin amu uve akiti jing vang a chu Amu ding a lom mei mei bou kisei na ahin,Achung Lhon’a Ruakh Hakodesh leh Gao muna chu aum deh poi.[Sanhedrin 11a]Ama teni khang mite ho chu ana lhing jou tapou ve.Khagai,Zekharya leh Malakhi athi jou uva pat Gao muna chu ana tang tai akiti.

Chuti leh Rabbi Eliezer in kaja e tia Ipi ti asei thei ei dem?Sefer Yereim a Rabbi Eliezer miMetz(Reem) in Siman 34 na achun hitia asei hilou?Totna a Pathen in hitin kakom a asei e tia sei ding jong phal ahipoi.Ajehchu Pathen in aseilou gao thu sei tobang ahi.chumabang chun Hagahot maimoniot Avodat Kokhavim 6:1 achun ahin polut kit e.Chilai muna phal lou kiti hi Hashem in kei koma asei e/kei eisei peh e ati leh kiseina ahi.Hinlah Rabbi Eliezer in kei eisei peh e ati poi.Hitia asei Kaja e bou ati ahi.Mikra doresh abol lang joh a kila ahi e.[Radal]

Pirkei deRabbi Eliezer hilchet na dang khat chu Pathen in ama tah Chi Pasuk asei peh na ding’a Rabbi Eliezer chi lhing jou a chang ahi ati.Chumabang achu Zohar lekhabu hitin akijih e.Khatvei hi Rabbi Shimon bar Yokhai toh aseijui te ho atou khom pet uhin Shimon!Shimon! tin ahung ki kou e.Chi Phat achu Rabbi Shimon Bar Yokhai in Eikou chu koima dang hilou Pathen hitei ding ahi ati.Ajehchu Rabbi Shimon a eikou pon.Shimon in eikou e ati.

MESHEKH KHOKHMAH in Ipi jeh a chu Parashat Reeh’a Thina leh Hinna asei lou ham?Akikheh na chu Parashat Reeh achu Israel chaten Mitzvah Teshuva chu akisan nai lou u ahi.Hinlah Tuchung I’Parasha uva hi Mitzvah Teshuvah chi akisan tau ve.Mitzvah Teshuvah Asan leh asan lou uchu ipi kikhe chuom ham?Mikhat chun Chonsetna abol teng,Yetzer hara in alhep jih jong hithei ahi.Chi chonset na chun Gaosapna aum sah jui ahin chijeh achu Gaosapna bou kisei ahi.

Ahivang’a Mikhat chun Teshuva bol thei ahi e ti ahin het jou teng,Chi Teshuvah Boltheina ding lampi aum e kiti pa hi aman chah lou leh achunga Hehna/Teviah chu len cheh ahi e ati.Chijeh achu agotna jong Chu len cheh ahi e.Gaosapna bou hita lou’a Thina jong hung um ding ahi tai.Chijeh achu Torah in Hinna kilhen in-tichu Chonse hih in,Na chonset khah tah leh Kisempha in chuti leh Hinna naki mu ding ahi ati.

PANIM YAFOT lekhabu achun Hitin akijih e.Yetzer Hara na jo nading a lampi ni aum e.Hinna leh Thilpha-Torah a kipeh leh Kriath Shema.Thi na leh Thil se-Gehinom leh Thi nikho ding gel doh.Masekhet Brakhot a akisei mabang a.Hoiche chu lhen ding’a hoi am?Hinna leh Thilpha chu lhen joh in aphai.Ajehchu Chihi adai/sum sot jo in-Nason leh Napah chan gei Yetzer hara najo peh thei ding ahi akiti.

Hinna lekhabu a kijih lut nuom loute ium uvam?Hinna chu Inei lai se a chu Mitzvot tam tah kibol be thei ahin.Kei vang kachonse val tai.Pathen in insang ta ponte tin gel hih in.Koiham achate aset ding dei?Koima aum poi.Pathen in nang Chonset chu asop theng nuom ahi e.Nasangkhol nen chu nasut lhah lou leh ipi ti kisop theng thei d?Chijeh a chu chonsetna sangkhol chu sut lhah noum na nei ngai ahi.Yetzer Hara in adei chu Lung Lhahdai hi ahi.Chijeh chun Ihin sang taponte ti ha gelda in lang Ipi bol leng ihin san kit thei dem ti joh gel u hitin chi lam joh a chun Pan la Khom Ute.Hinkho Kiti hi mi khat chun aman tam dan ahet nading a Nikho khat apoimo dan ahet masat ngai ahi.Nikho khat iti teng a’second a’second a vet ngai ahi.Second khat a Amen kiti thei ahin.Amen Khat asei nading mun a Amen nati mei mei Jeh’a Ijat thilpha namu thei ham?mi atamjon aki hisap po e.Chijeh’a chu Ven,Tu nikho tia kisei khel khel ahi e.Tu Nikho naman them leg Hinna leh Thilpha.Naman them lou leh Thi na leh Thilse.Khakhamim tenon Tu Nikho akiti teng Rosh Hashana kisei na ahi e ati uve.Masekhet Rosh Hashana achun Khakhamim teho akiniel na uva chun Thu tan na hi Rosh Hashanah a bou um ham ti asei uve.Ngaidan khat chun Anikho anikho a um ahe tin akisei e.Chutia anikho anikho a thu akitan leh Rosh Hashana nia chu Ipi thu Kitan a loupi chuom ham?Rosh Hashana nia kitan pa hi Khel Thei ahi hijongleh Khel hahsa jui ahite.Rosh Hashana a Thu Kitan hi ami ami cheh a ahi vang in Klali(community)level in jong akive kit e.Teirutz tamtah chu aum nai.Hijongleh Hichan hi sei u hitin Pa Hashem Koma Kishih na leh kisemphat na ding lung gel put pum in kile cheh u hite.Rabbi Yisrael Salanter in asei chu geldoh cheh uhite.Mei avah Lai se’a semphat be thei ahi e.Mihiem lhagao chu Pathen thaomei ahin.Mihiem adinga ithaomei uleh Ivah uchu Torah leh Mitzvot ho Chu ahi in.Hinkho um Lou a Torah leh Mitzvot chu kibol thei kit deh lou ahin chijeh achu Agom lam a Torah leh Mitzvot ibol na nikho ho uchu Ivah uleh I’Thaomei uva pang ding ahi.Amit lou lai se a chu semphat be thei ahi.Kiham bol Ute.SHABBAT SHALOM CHULEH SHANA TOVA UMETUKA LEKULAM!!