Friday 13 October 2023

PARASHAT BERESHIT

 ATHAH BEH'A KIPAT

Semtil'a Pathen in Vaan le Leiset ahin sem chun..[Bereshit 1:1]

Khakhamim tehon chi Pasuk mei mei akon'a Thil jouse mu thei ahi e ati uve.Ihetsa mabang uva Torah chu Beith(ב) a akipan e.Seder dungjui a isim leh Beith hi Thucheng ho lah a dinga Ani(2) na ahi e.Ivrit lekhajem mong mong hi Ending ho pang lou a 22 alhing jou e.Ending ho toh isim tha leh 27 ahi e.Atbash tichu ale lang'a isim leh Lekhajem Beith(ב) hi 21 na ahi e.Chilai a kon mudoh thei chu Leiset hi Torah pansan'a Pa Hashem in ahin sem ahin.Beith a asem jeh chu seder dungjui a Beith(ב) hi Rosh Hashana nikho teni avetsah ahin.Ale lang a isim leh 21 na ahin.Avetsah chu Hoshana Rabba nikho ahi.Rosh Hashana chu Mihem jouse thu kitan nikho ahin,Hoshana Rabba chu Thu kitan ki khumkha na nikho ahi e.

Midrash akon ijah jing khat uchu Pa Hashem in leiset ahin semding chun Ivrit Lekhajem jouse Pa Hashem koma ahung uvin Kei Lekhajem in leiset sem in tiin ahung tao cheh uve.Dohna khat chu Ipi jeh'a Alef hung masa pen lou ham?Thil jouse Atahpen pa akon a kipan hilou ham?Tichu Otiyot(lekhajem) dang jouse in Alef chu Atahpen ahina dol'a Jana apeh diu dol hilou ham?Adonbutna chu Pathen in Leiset asem ding'a chu Tav thuchang hi apoimo pen ding'a kigel ahi.Ihetsa mabang uva Tav(ת) hi Torah,Tefilah,Teshuva,Tekhiyat Hametim thucheng kipatna ahin.Leiset hi khuom thum'a ding ahin.Chi thum(3) ho lah'a chu Ni(2) hi Tav thuchang a kipan ahijeh a chu Tav hin agel leh kei'a leiset akisem lou leh koi a kisem ding ham ati a hung kipandoh ahi e.Hijongleh Torah a kide ding aum lou leh Torah chu apan na ding ipi um ham ti Tav(ת) thuchang chun ana hetlou ahi.Chichu Alef(א) thuchang'a kipan Adam chu hung hiding ahi e.Alef ahung masat pen lou jeh chu Alef in Torah,Tefilah toh Teshuvah aum lou leh Imacha ding jou ponte ati ahi.Atahpen pa akon kipan ahinai hijongleh Torah ahung hiteng Achingpen pa akon kipan ahi e.Chihna kiti chu Torah akon hung potdoh ahi jeh'a chu Alef kipan masa pen lou ahi e.

Beith(ב) akon Torah ahung kipat jeh ihet pen uchu Beith chu Brakha thucheng kipatna ahin.Pathen in Brakha a Leiset asem lo na chu Rakhamim(khuotona) lentah ahi e.Ajehchu Torah,Tefilah chuleh Teshuvah chu poimo lheh jongleh chiho Takhlit(purpose) chu Brakha ahi e.Torah jil pan Pa Hashem Brakha adei jeh a ajil,asim ahin.chumabang a chu Tefillah leh Teshuvah jong chu Brakha dei jeh ahi.Brakha kitichu Pathen alung lhai lou leh aum poi.Pathen khuotona chu Torah,Tefillah toh Teshuvah hoitah a ibol lou jongle kichang ji ahinai hijongleh Mikhat in Hoitah'a Torah,Tefillah toh Teshuvah abol tengle Brakha chu akimu tei jui e.

Toldot Yosef Lekhabu'a Rav David Lhungdim in ajih na achun Beith(ב) thuchang hin avetsah chu Torah shebe'al peh[Oral Torah] toh Torah SheBiktav[written Torah] ahi ati.Chi teni mang cha a leiset hung kisem ahi.Koi hileh Torah sheBiktav pa apom a,Torah shebe'al peh pom lou chu Yehudi ahipoi.Chumabang achu Khatjoh joh pom lou jong chun Beith(ב) thuchang chu Alef(א) asuo ahi e.Alef chu Arur(gaosap na) thucheng kipatna ahi.

Rabbi Eliezer in Tishrei a leiset hung kisem ahi ati.Tishrei lha hi Midat hadin ahi.Thu tan na ngen ahi.Chijeh achu Tishrei hi Otiyot kile lang hung kiguol ahi e.Tav,Shin,Reish chuleh Yud.

Aipi pi hita leh Isei nuom uchu Beith(ב) hi Pa Hashem in Leiset semna a ahin mang'a,Torah lekhabu thengthou chu ahin pat bang'a Khakhamim tehon jong Gemara lekhabu patna a anei u ahi.Asei na uva chun Alef'a ahung kipat lou jeh chu Mikhat in Gemara asim seh leh Kasim chai nai poi ti agel'a akineosah jing thei na ding keo hilou'a Gemara jil kakipan nai poi tia akigel jing thei nading ahi ati uve.Adang khat chu Gemara jil ding kitichu thil bei ahi poi.Mikhat chun Gemara jil ding lunggel ahin nei teng Yetzer hara ahat'a hat jui ahi e.Chijeh a chu Koi hileh Gemara lekhabu mai'a hung kitung thei kiti chun Alef ahin chai ahi tai akiti chijeh'a chu Beith(ב) a kipan ahi.Tuchung Simkhat Torah chu hoitah in akimang thei tapon.Chuna ban'a ihin muol lem san u Isopi te uh tamtah aum in.Hijongleh Athah beh'a kipat ding hi ilunggel u va Igel cheh ngai u ahi e.

No comments:

Post a Comment