Monday 2 July 2018

BAALEI TZEDEKA HALAKHA YOMIT

TZIZIT KHAI NGAI VON HO:
[YALKUT YOSEF SIMAN 9]


[Tzemer Rekhelim=Kelngoipi mul]
[Pishtim=Tupatpuon]
[Tzemer Gefen=Patchon]
[Meshi=Lungpat]

1.Torah akon in Tupatpuon(Pishtim) toh Samulpuon(Tzemer Rekhelim) tilou adang von ho a Tzizit khai angai poi.Hinla Von dang jouse a khai ding tichu Rabbi te akon Derabanan ahi e.Chijieh a chu Samulpuon a kisem Tallit chuleh Tzizit ki ah ding chu ahoipen ahi e.Nipi lai jongle Samulpuon a kisem Tallit katan aki ah nading a aki ham bol angai e.Samulpuon a kisem Tallit chu Ah thei lou jen a aum ding leh Kutna kiti puon akon kisem ahilouleh puon dang ho akon kisem Tallit katan aki ah ding ahi e.Ama chun puon dang a kisem Tallit chu aki ah leh Torah mitzvah su bulhit ahi tin Poskim khenkhat in asei uve ajiehchu amaho sei dan in Puon jouse a Tzizit khai ding hi Torah akon mitzvah ahi e.Maran Sulkhan Arukh in Torah mitzvah hi hih jongle Rabbi te Mitzvah asuh bulhit ahi e ati.Rema in jong Puon mong li nei jouse a Tzizit khai ding hi Torah akon mitzvah ahi e ati.

2.Tulai a Tekhelet bol atam lheh ta in hijongle Gedolei haDor tam tah in abol po uve ajieh chu Tekhelet dihtah hinam ti abui jieh ahi e.Chi jieh a Gedolei haDor te bol ahiloule A Rav te chondan a chie ding deisah ahi e.Arizal in jong Tekhelet chu Messiakh Phat masang se a Um lou ding ahi e ati.

3.Tupatpuon akon kisem Tallit bol lou chu apha pen ahi e.Samul(kelngoi pi=Rekhel) puon akon kisem Tallit bol chu buoina ding imacha aum po in ahoipen e.

4.Tzemer Gefen akon Kisem Tallit chu Samulpuon akuon kisem Tzizit(khao) akhai apha e.

5.Savun a kisem von,mong li nei jong leh Tzizit khai angai poi.Among kah chu puon in kisem jongleh Tzizit khai angai poi.Ahivanga Tallit chu Puon a kisem ahi a,Among kah chu Savun a kisem ahileh Tzizit akhai ngai e.Von mong li nei chu Atam jo puon ahi a chuleh alhom jo savun ahileh Tzizit akhai ding ahi e.

6.Nylon a kisem von mong li nei chu Tzizit khai ding ham ahilouleh khai lou ding ham ti Akhronim ho aki niel uve.Aki hetchiet lou jieh a chu khai ding ahi e adeh a Von chu Ki khui tho ahileh.Nylon a kisem von mong li nei chu Tzizit aki khai lou leh ah lou ding ahi e.Achunga kisei jouse hi a ah thei ding vang a Brakha asei lou ding ahi e.Nipi lai leh Samulpuon akon kisem Tallit katan ah hahsa ahi jieh in Puon dang a kisem Tallit katan a ah ding apha e hijongle Nylon akon kisem Tallit kata

7.Asei dan uvin Tzizit chu Tallit puon rong(colour) chet a chu bol ding ahi e ati uve.Mekubalim hon Tallit chu akang a bol ding ahi e ati uve.Eihon jong Mekubalim ho ichepi uve.Sepoy mun a avon jouse u ajieh nei tah a Ahing(Green) rong ahi ngai ahi leh Tallit katan chuleh Tzizit jong chu ahing(green) rong a abol thei ahi e.

8.Khenkhat chun Tallit katan chuleh Tzizit ki khai chu Akang ahi ding akigah(strict) bol uve.Ajieh chu Akang chun Pathen hepina avetsah ahi e.Chuleh Rong San(red) a Tzizit ho bol chu deisah ahi poi ajieh chu rong san(red) hin thu tan avetsah ahi e.

9.Tallit asuh hoina mei mei a aning teni a rong chuom chuom ahilouleh Tallit kam chu Tekhelet rong ahi leh akhohna ima aum poi ajieh chu alhangpia a avon achun rong akang(white) atamjo e.

10.Mikhat chun Samul kivo masat na mitzvah akon a samul anei leh Chi samul chu Tzizit khao bol na a aman ding apha e.Samul kivo masat na mitzvah chu Mitzvah Reshit haGez akiti in Temple khang lai in Kohanim teho ana kipie jui e.

Sunday 1 July 2018

BAALEI TZEDEKA

PINKHAS BEN ELAZAR ...BEN AHARON HAKOHEN HESHIV ETH KHAMATI ME'AL BNEI YISRAEL.(BEMIDBAR 25:11)

ELAZAR CHAPA PINKHAS..AHARON HAKOHEN CHAPA THILBOL JAL IN ISRAELTE KALUNGHAN TAPOI.


Divrei Eliyahu lekha in hitin dohna anei e.Ipi jieh a Torah in HESHIV ETH KHAMATI ti thuchang khel khel ajah ham?Adonbut na a chun,Ajieh chu hiche thucheng ho a kon Pinkhas in Pathen Lunghan na asuh tang a Israel te akisuh mang na ding uva kon in ana vengdoh e,chichu TZEDEKA jal ahi e ti jildoh thei na ding a Torah in achunga Thuchang kisei akhu ajeh khel khel ahi e ati.Mishlei 10:2 achun Tzedeka in Mi thi nading akon in ahuhdoh e ati.Tzedeka jal a Chunglang a athi ding a mi kitan khum chu ahing ding a kiheidoh ahi e.

Remez tichu Hints pa chu hoilai a kon mu doh thei ham iti leh Israel te in Asum uva kon Makhatzit Hashekel ana pieh uva chu mu doh thei ahi e.Makhatzit kiti hebrew thuchang chu Mem,Kheit,Tzadde,Yud,Tav [מחצית] ahi e.Alai tah in Tzadde aum in hichun avetsah chu TZEDEKA ahi e.Chuleh Tzadde toh kinai pen thuchang teni chu KHEIT toh YUD ahi in chichun HINNA kiti KHAI alamdoh e.Chuleh Thuchang Aki gam lha teni chu MEM toh TAV ahi in chichun THINA kiti MET alamdoh e.Lai akona chu Tzedeka bol jing a Tzedeka kinai pi chun HINNA akimu ding ahi in Tzedeka kinai pie lou chun THINA akimu ding ahi e.

Pinkhas in chapouna tobang a athil bol chu imacha dang ahi po in Tzedeka thilbol akiti.Israel te lah akon Pathen lunghan na chu abei nading in Ama le ama ahinkho kiphal ngam a Kipiedoh a athil bol chu ana bol ahi e.Shimeon phung in aphung lamkai khat u atha jieh a ama atha ding u kicha lou in Zimri chu ana that e.Chijieh a chu athilbol chu Tzedeka a kisim pieh ahi e.Tzedeka a akisim pieh jieh a chu Ama akihuh doh chok hilou a Am Israel te jong thi na akon ahuhdoh ahi e.

Hints chu hoilai mudoh thei ham iti leh HESHIV ETH KHAMATI Thuchang a chu mu doh thei ahi e.Ajieh chu KHAMATI chu KHEIT,MEM,TAV,CHULEH YUD [חמתי]ahi e.Pathen alunghan teng Israel te chun Hinna a kon akigam lha uvin,thi na anai ji uve chichu KHAMATI  thuchang a MEM toh TAV asung a um chuleh apolang pen pen teni a KHEIT Toh YUD in avetsah ahi e ajieh chu MEM Toh TAV tichu MET chun Thi na alamdoh in Chuleh KHEIT toh YUD tichu KHAI in Hinna alamdoh e.

BAALEI TZEDEKA HIHEN SOPI JOUSE HIJONGLEH!!
TZEDEKA TICHU SUM PIEH KHEL KHEL ASEINA AHIPOI TI DIVREI ELIYAHU IN ASEI AKON IMUDOH DIU KATAHSAN E.TZEDEKA JAL AKON A HINNA,CHUNGLANG HIHEN CHI LEISET HIJONGLE IKIMU DIU AHI E.PA HASHEM IN TZEDEKA IBOL THEI NADIU LEH BAALEI TZEDEKA NATOH HOI TAH A IBOL THEI NADING UVIN EI THOPI UHEN!YOM TOV VE TZOM KAL.

BAALEI TZEDEKA HALAKHA YOMIT.

HILKHOT TZIZIT.
[Bemidbar 15:37-41,Deutoronomy 22:12]
[YALKUT YOSEF SIMAN 8]


[Tallit=Apuon]
[Tzizit=Akhao]
[Kanfot=Among]
[TALLIT SIL=TALLIT AH KASEINA AHI E]
[TALLIT SIL=TZIZIT NEI TALLIT KISEINA]

1.Mikhat chun Tupatpuon(linen) chuleh samulpuon(wool) akuon kisem von anei a hiche avon chun mong li anei leh Tzizit among jouse a akhai ding chu Torah akon bol ding a Mitzvah ahi e.Koi hileh Chi Mitzvah hoi tah a bol chun Shechinah Mai tichu Pathen umpina amu ding ahi e.Chuleh chi Mitzvah hi aletdan dan chu Abol jouse in Mitzvah jouse abol tobang ahi e akiti ajiehchu chi Tzizit namu teng Mitzvah jouse geldoh in ati.

2.Von Tzizit akhai ding dol chu akhai lou leh Mitzvat Tzitzit abol lou ahi e.chuleh Gemara sei dung jui in Thil nga apalkeh e.Rashi in asei dungjui a chi thil nga ho chu:
1.Nabol diu.(Ve'Asu)
2.Na pieh diu.(VeNatnu)
3.Um ding.(Vehaya)
4.Na mu ding u.(Ur'item)
5.Puonmong kikhit na koi ding u.(Gedilim taase lakh).
Puon dang ahileh Mitzvah Derabanan abol lou ahi e.

3.Shakharit a Kriath shema asei teng Tzizit toh aum tha angai in chijieh a chu Mitzvah tzizit abol lou khah ding akiven angai e.Chuleh Tallit Gadol a'ah ding ahi e.Tallit Gadol amu kah a Mitzvah pa bol nading a phat akichai man ding leh Tallit Katan(ahiding bang tah a kibol pa) toh abol thei ahi e.Deisah pen chu Tallit Gadol ahi e ajiehchu Tallit Katan hi Shema sei nading alhing jui po e.

4.Tallit Gadol chu Aleinu jou leh asut lhah pan ding ahoi e.Naa toh na ading a akino leh Aleinu masang a jong asut lhah thei ahi e.Hijongle asut lhah masang a Tefillin asut lhah masat ding ahi e.

5.A'Imut teng Tallit katan asut lhah lou chu deisah leh bol ding dol ahi e.Asat val a leh asut lhah thei hijongle ama in strict tah a ajui leh Brakha akimu ding ahi e.

6.Tallit toh a'imut tha leh Jingkah atho teng Brakha asei ngai poi.Tallit Gadol Brakha asei tengleh Tallit Katan jong agel tha di ahi e.Tallit katan chu jan a'imut a sut lhah ta henlang Jingkah teng Brakha sei thei ding hijongleh Tallit Gadol brakha asei teng joh leh ahuop tha joh ding ahi e.

7.Tallit chu Akisil teng alunggel a Mitzvah jouse bol nading geldoh na a kasil ahi e ti akigel ngai e.Poskim khenkhat in hitia agel lou leh Tzizit Mitzvah pa abol lou tobang in asei e.

8.Ahoipen hi hih jongle Tzizit mitzvah bou abol guot jieh bou a Tallit asil leh Tzizit Mitzvah abol a kisim ahi e.Proof mong mong a Mitzvah mei mei ding a Tallit asil jongle Mitzvah Tzizit abol a kila ahi e.Akisil pet hijongleh agel doh doh teng Mitzvah bol a akisim nading a ka sil ahi e ti akigel ngai e.

9.Leshem Yikhud khu Tzizit dih tah a akisil e tia asei thei nading in chondan in Tallit sil masang in akisei jui e.Leshem Yikhud kisei khun ahiding bang tah a Tzizit asil jieh ageldoh sah thei leh asei ding chu deisah lheh ahi e.Mipi toh akikhop khom ding pel ding ahilevang asei ngai poi.

10.Khazal in Pathen min a Thuchang a'thuchang a asei doh leh Olam Haba a chan mun anei poi ati.Chijieh a chu Leshem Yikhud sei teng Leyakhada Shem Yud Kei Be'Vav Kei ati joh ding ahi ati.

11.Mun nen lah a aum a mun dang a chie nading ahithei lou leh Tallit chu asil thei ahi e hinla brakha asil lou ding ahi e ajiehchu mun nen mun a Brakha akisei ngai poi.

12.Nusakh a Tallit Brakha chu Asher kideshanu bemitzvotaiv lehitatef beTzizit ahi e.
BeTzitzit tia asei lou a BaTzizit ati leh brakha sei a kila ahi na in hinla Eiho chondan in BeTzitzit akiti e.Tallit Gadol chu Al Mitzvah Tzizit ahilouleh Lehitlabesh beTzizit tia asei khum khah leh Tzizit Brakha sei a kila ahi e.

13.Brakha sei chuleh seijou a Tallit a Kisil/kituom teng din ngai ahi e.Tou pum a Brakha asei jongleh Tallit brakha sei a kila ahi e.chuleh ahoipen hi hih jongle Tou pum a akisil leh Tallit sil a kila ahi e.Chijieh a chu dam mo ahi lou leh Keng a natna nei jieh a Adin ding u hahsa sa hon Tou pum a brakha asei uva Tallit akisil thei u ahi e.

14.Tallit chu akilhip nah lai pet hilou a akilhep lhah jou a akhut a achoi teng Brakha asei ding ahi e.Tallit lhep lhah pet ahilouleh Akisil nading'a aguon pet a brakha asei ding deisah ahi poi.Brakha asei teng akhut lang ni a atuh ding ahi e.

15.Khenkhat in Tallit bom a kon Tallit chu alah doh teng uleh asil masang in Tzizit(akhao ho) chu achop uvin chuleh Alhep lhah jou teng uleh abom a anung koi masang uvin Tzizit chu achop kit uve.chihi bol tei tei ngai ahipon hijongle Tzizit mitzvah angailut dan vetsah ahi e.

16.Tallit Brakha sei jou chuleh Tallit kisil kikah a ima dang a suh khen lou ding ahi e.Tekahna in Brakha asei jou teng uleh khenkhat in Tallit chu achop jui uvin chuleh asil pan jui uve.hiche hi Chondan dih ahi poi.Hita chu bol kha tahen lang hileh brakha avel a asei ngai poi.

17.Mi tam na a Pathen min suhtheng chu aloupi e akiti vang in Beith kneset(hou inn) a mi tam na a Mi khat in Birkat Tzizit asei a adang hon Alunggel(kavanah) a akihuop tha sah ding chondan aum vang in eiho hiti chun ichon po uve.Ajiehchu Dei bang tah a kihuop tha sah chuleh mi huop tha ding bol ithem po uve.

18.Ipi hitajongleh Pasal khat in Tzizit Brakha asei a chuleh Aloi pa jong ahuoptha guot a Aloipa in jong Amapa Brakha sei a akihuoptha sah ding a akigel leh Brakha sei a kila ahi na e.

19.Tallit kisil ding dan chu Birkat "Lehitatef BeTzizit" asei chai chai teng Tallit achu alu atuom ding.Among li jouse amalang a umsuh kei diu.Mong ni ajiet lang a um ding chuleh mong ni ma avei lang a um ding.Chijou teng Ajet lang a mong ni um teni chu alah a aliengkou vei lang akon anung lang'a ase doh ding.Amot li(4) beh chie na phat chu hitia chu um ding.chijou teng Avei lang a mong ni teni jong chu Aliengkou vei lang ma'a kon anung lang a ase doh kit ding.Amot li(4) beh chie na phat ma chu um kit ding.Aum chai teng Tallit mong ho chu aliengkou vei lang a kon alah lhah a Mong ni chu ama lang a aumsah a mong ni ma chu anung lang a aum sah ding ahi e.

20.Tallit a Brakha na sei jou a na ki tuom teng Na mai ho na tuom lou na ding a na ki chih them ding ahi e.Tallit a kituom teng Iluchung tuom ding chuleh kha nui chuleh Ingong vel kituom ahi bou e.

21.Taona man sung se a tallit a ilu khuo a pha ahi e.Shmoneh Esreh(Amidah) deh deh a ilu khu ding chu deisah dehset ahi e.

22.Tallit sil a Tallit Mong li(4) jouse Muffler bang a angong a sil mei mei chu Tallit sil a akila pon chuleh Brakha asei jong chu Brakha Levatalah ahi e.

23.Tallit Brakha asei jou a angong a akoi lai phat sungse a chu ham phal ahi poi.Alu akituom a angong lai a akoi phat sungse chu Ishmaelim te kituom dan akiti.Tallit chu atahsa pum pi'a asil masang a chu Kaddish ahilouleh Kedusha kisei pet ahileh adonbut thei ahi e.Tallit Brakha asei jou a Aloi pa in jong Tallit Brakha asei chai chet ahileh Amen ati lou ding ahi e.Brakha dang hideh set leh Amen adonbut lou ding ahi e.Hinlah Alu akhu man tah a leh Amen adonbut thei ahi e.

24.Brakha asei jou a Tallit'a alu Ishmael te akituom dan a atuom teng leh Khenkhat in "'H' Tzevaot Imanu" ti vel Torah akon Chang(Pasuk) ho asei jui uvin hinlah Chondan dihlou ahi.Ham phal lou ahi in chijieh a chu sei tho lou a Agel tho ding ahi e.

25.Brakha sei masang a Tzizit khao ho suh tup ding ahi e.Khao ho khat le khat kimat khom lou a achang chiet uva um diu ahi e.Arizal min in hitin sign apie uve."Tzizit"[ציצ"ת] chu 'Tz'adik 'Y'afrid 'Tz'iziyotaiv 'T'amid ahi e tin Rashei tevot in asei uve.

26.Shabbat ni hijongleh Tzizit khao hochu khat le khat akimat leh suh khen thei ahi e.Ahivang a Tallit khao aki khie leh aki koi jou masat na pen ahileh phal ahi poi.

27.Tzizit khao ho asuh khen jou teng leh Brakha levatalah asei lou nading a hoitah a Kasher hinam ti avet lhah angai e.Adieh deh a Among a aki khie na ho avet lhah ding ahi e.Tallit katan jong asil masang a avet lhah aphai.Hijongle Nisim seh a avet lhah ngai deh poi.

28.Beith Knesset(Hou inn) a alhun vaigei leh Tzizit khao ho chu avet lhah ngai poi.Midat khasidut jong chilai a hin aum poi.Taona ho achop kan lou na ding a akisil pei ding ahi e.

29.Tzizit ho avet lhah teng ule "Barkhi Nafshi et 'H','H' Elohai gadalta meod hod vehadar lavashta,Ote ohr Kashalma,Note Shamayim kayriah" chang hi asei jui uve.

30.Birkat Hatorah asei nai lou leh Achunga Chang kipa Barkhi Nafshi khu asei lou ding ahi ajiehchu Poskim khenkhat in Torah kisim ahilouleh kijil lou pet a bible chang ho isei ding leh Birkat Hatorah sei ngai ahi e ati uve.

31.Brakha sei masang seh leh Tzizit khao velha jui hon Erev Shabbat chuleh Erev Yom kippur tengle Tzizit ho ajing nikho a avet lhah lou nading a avetlhah ding ahi e.Ajing nikho a jong chu vetlhah thei ahina e.Shabbat ni ading tzizit atum a anei leh Motzai Shabbat leh avetlhah ding ahoi e.

32.Eiho chondan in Tallit katan chu sangkhol nui a aki ah e.Mitzvah "Ur'item oto" suh bulhit nading a I'ah teng uleh akhao ho vet ding ahi e.Tallit katan chu sangkhol chung'a ah ngai ahi poi.

33.Eiho Chondan a Tzizit khao ho chu sangkhol sung a aki koi e.Gedolei Hadorot Sefardim ho ma in Tzizit khao chu ala doh po uve.Kabbalah dung jui a jong hita chu um ding dol ahi e.Ashkenazi te chondan in vang polang a aki la doh e.Nam dang te lah a ache na ho a tot leh dai chavai na a anei ding uleh lah doh lou ding ahi e.

34.Tzizit in na mal ho atoh khah chu ima phal lou lou aum poi.Strict angai po e.

35.Lhan(cemetery) ho a ache leh Tzizit khao ho avon sung a akoi lut a asel ding ahi e.Chuleh Tallit Gadol chu sun nilhum a sil tei tei angai poi.

36.Khuo avah masang a Tallit asil tah a leh Khuo avah teng leh asil nah lai Asil to pum ahivang a chu Brakha asei thei ahi e.Hijongle Brakha asei tengleh Tzizit khao ho atham a aphai ajieh chu buina aum e.

37.Tallit chu asil lai a anal jieh ham a abon in khie lha jongleh anung sil kit leh Brakha asei ngai poi.Shmonah esrei(Amidah)asei pet ahileh midang in ahung koi phat pieh leh Shmoneh Esrei asei chai teng Tzizit chu atham a Brakha asei ding ahi e.Khenkhat in Brakha asei ngai poi ati ajieh chu Brakha sei di ham sei lou di ham akihet lou leh Brakha akisei poi.

38.Aloi khat chu Torah Aliyah akal nading ham ahilouleh Dukhan akal nading ham a Tallit ajah sah leh anung ah kit teng Brakha asei ngai poi.

39.Tallit chu na lhep tup jou a abom a na koi leh Na nung ah kit ding leh Brakha nasei ngai ahi e.

40.Beith HaKise(Sherutim) nache nuom jieh a Tallit chu nasut lhah leh Pungkal keh khat sung ahileh nanung sil kit ding teng brakha nasei ngai poi.Ahivang a Pungkal keh khat aval a leh na nung sil kit ding teng Brakha nasei ding ahi e.Adeh a Tallit chu nalhep tup jou a abom a nakoi leh nanung sil kit ding leh Brakha nasei ngai ahi e.Tallit chu Pungkal keh khat sung a chu alunggel a anung Ah pei kit ding ham ahilouleh anung Ah pei kit lou ding ham ti gel lou a amoh a asut lhah leh brakha asei ngai poi,Tallit katan sil hih jongleh.Avon akhel jou a Shiur Brakha nei Tallit katan chuom a ah leh Brakha asei thah ngai e Tallit katan ah pei hijong leh.Kave El Hashem kisei masang jep a Beith Hakise(Sherutim) achie nuom jieh a Tallit katan chu asut lhah leh anung kile teng anung sil ngai ta poi.Tefillin vang chu chomkhat hijongleh Beith Hakise(Sherutim) achie ding jieh a asut lhah hijong leh Anung vei kit ding teng Brakha asei thah ngai ahi e.Kanung kile teng kavei pei kit d he tin lunggel nei jong leh Brakha asei ngai ahi e.

{NOTE:Saif ka gop khom jong um jui ahi e ti ana hethem uvo.Hetthem lou leh suh dih ding namu a leh nei hin sei pieh uvin}.