Sunday, 7 September 2025

PARASHAT LEKH LEKHA

Eretz Israel gam aloupi dan:

Ipi jeh'a Pathen in Avraham Avinu chu Eretz Israel ajuot ding'a aseipeh ham? Gemara Masekhet Ketuvot 110b mun'a imu dungjui uva Koi hileh Gam pam a cheng chu Pathen nei lou tobang ahi akiti.Khazal hon Vayikra 25:38 pansan in hitichun hilchetna ape uve.

PARASHAT NOAKH.

Midang'a dinga Taopeh:

Mi dang a ding'a Taopeh ding hi ichan gei'a poimo am?Masekhet Bava Kama 92a achun hitin akisei e.Rava in Rabah bar Mari chu hitin adong e.Khakhamim tehon Koi hileh Mi dang khat'a dinga taona nei peh chu Ama in jong ataopeh thil chu angaichat leh aki donbut masa e ti ajil doh uvem?Rabah bar Mari in Iyov lekhabu Chapter 42:10 akon ati.Rava in Rabah Bar Mari aledonbut na'a chun Bereshit 20:17 mun'a Avraham in Avimelekh ataopeh akon achu jildoh thei ahi ati.Aipi chu hitaleh Koi hileh Mi dang'a ding'a Taopeh chu ataopeh mi pa sang'a athil thum akimu vah joh ding tichu ijildoh uve.Noakh chun Ipi bol'a Akhang mite ataopeh lou ham?Zohar lekhabu Parashat Noakh 67b achun Noakh in akhang mite ataopeh lou jeh'a Pathen in akhang mite hochu asuh mang ahi tin akisei e.Atao peh lou jeh'a chu Twisanglet jong chu ama min'a kiminvo(Isaiah 54:9) ahi tin aseibe'e.

PARASHAT BERESHIT.

Leiset kisem chungchang:

Ipi jeh'a Leiset kisem ham?Rabbi Moshe Khayim Luzzato "Ramkhal" in hitin asei e.Derekh Hashem Chapter 2:Pathen chu "Pha" tin akimin vo e.Pha tia Akiminvo na bang'a chu Aphatna chu athilsem jouse chunga bol hih henlang hileh iti Apha'e tia ihet thei diu?Chijeh'a chu Aphatna akimudoh nading'a chu Leiset asem ahi ati.Ichung cheh uva Thilpha abol nom ahi in.Thilpha iti tengleh neo khat bou hilou Ikisan thei chan dol u thilpha jat chu eipeh nuom u ahi.Thilpha dang jouse hi akivat ngen ahi in Pathen ama tah tilou Thilpha lhingset aum poi.Chuti leh Pathen toh kimat chu thilpha len pen ahi tai.Mesilat Yesharim lekhabu Bung masapen pen achun Mihempa ading'a Leiset kisem ahi ati.Chi toh hin kisai'a Khakhamim tehon Bereshit tichu "Bet Reshit" tichu Reshit ni(2) adinga leiset kisem ahi ati uve.Ipi ham chi teni chu iti leh Israel toh Torah ahi.Achunga isei utoh kitoh'a Pathen in Aphatna atah lat nading'a tichu Namtin vaipi in ama aphatdan ahet nading uva chu Chi teni-Israel toh Torah hi amangchah ahi.


Adam leh Khava Chonset:

Chonsetna aphatlou dan?Shaarei Teshuvah lekhabu'a Rabbeinu Yonah hitin asei e.Shaar Revi"i (4):Mihem tahsa a natna hise inei bang uva Lhagao in jong anei e ati.Ipi ham Lhagao natna hochu iti leh Umchan phalou ho leh Chonsetna ho hi ahi.Miphalou chun Alampi adalhah'a Pathen kom akile teng Pathen in anatna asuh dam peh ji e.Natna ho jen na'a Lou le Ai kha tah tah akimang chah bang'a Lhagao Nat jen nading'a jong Genthei na jat jat Pathen in amangchah a ajen ji ahi.Natna hise jong ajat jat aum bang'a Chonsetna jong ajat jat um ahi.Anatna toh kitoh'a lou leh Ai jat chuom chuom aum bang'a Chonsetna ho jen nading'a jong ajat chuom chuom um ahi.


Kayin leh Hevel thiltuo:

Thiltuo hi Pathen lunglhaina ham?Ihetsa mabang uva Thiltuo hin toh masa pen chu Kayin leh Hevel ahi lhon e.Pathen in thilto ding asei khah lam Torah in akimu hih e.Hoilai'a kon thiltuo ding lunggel an nei lhon ham?Abarbanel in hitin asei e.Bereshit 4:3:-Kayin toh Hevel kikah'a Kituomona ahung suo thah jeh ahi.Ajehchu Kayin in Hevel koma chun ka natoh hi Pathen mai'a hoi jo leh deilhen jo hi ding ahi ati.Leiset natoh um lou hileh hoilai'a mihem in neh akimu'a sil leh chen akilah ding ham?Ka natoh jeh'a mi jouse in kei ei ngaichat diu ahi in kei in vang koima kangaichat lou ding ati.Hevel in hitin aledonbut e.Kei natoh hi Pathen mai'a hoijo leh deilhen joh hiding ahi.Ajehchu kei in gancha ka vah hi ja aum in.Nang natoh ahileh Leiset chu ki gaosap ahin Ling le khao leiset in ahin sep doh ding akitin Kei natoh ahileh aki Gaosap poi.Chuleh Pathen chu Roeh(Thil ching) tin akiminvo in chumabang'a Moshe leh David jong Gancha Ching ahi lhon e.Chutileh Koi chun athusei lhon chu alhap lhah tichu asuhchet peh ding ham?Or achaina abolpeh ding ham?Pathen in koi'a joh asan ding ham ti akinel lhon jeh'a Pathen Ama tah in hakhra'ah abol ding in akinuop tuo lhon e chijeh a chu anatoh lhon toh kitoh'a Thiltuo ahin choi lhon ahi.Pathen in adei leh alhen joh joh chu Chung'a kon Mei ahin sol'a athiltuo asaan peh ding.Ralbag in asaan joh joh chu Anatoh chunga Brakha amu'a Athil ho hoi leh pung ding ti'in akinop tuo lhon e ati.